Rituelen en gebruiken rond de dood

De laatste jaren lijkt ‘de dood’ weer een bespreekbaar onderwerp te zijn geworden. Zijn binnen de kerk rituelen rond het overlijden altijd blijven bestaan, ook buiten de kerk zoeken nabestaanden nu –bijvoorbeeld bijgestaan door ritueelbegeleiders- naar nieuwe, inspirerende vormen waarmee de begrafenis of crematie kan worden aangekleed.

In deze lezing breng ik een aantal oude rituelen in kaart, die op het zielenheil van de overledenen gericht waren: de dodenmaaltijd bij de oude Romeinen - uitgelegd aan de hand van een mausoleum in de catacomben van de San Sebastiano in Rome -, het plengoffer in diverse culturen en het bidden voor de overledenen binnen het christendom, waartoe in de middeleeuwen zogenaamde memoriestukken opriepen.

In Nederland werd met de reformatie het bidden op graven verboden. Vanaf het begin van de 19e eeuw werden de doden alleen nog op begraafplaatsen buiten de centra van de steden begraven. Een hedendaags project als Allerzielen Alom doorbreekt de stilte die de dood sindsdien omgeven heeft. Hierin laten kunstenaars zich in samenspraak met nabestaanden inspireren door bestaande tradities rond Allerzielen.