De betekenis van bomen

Een boom wortelt in de aarde terwijl zijn takken naar de hemel wijzen. Zo behoort hij tot twee werelden en lijkt hij daartussen te bemiddelen. Net als de mens. Binnen alle culturen en religies wordt aan de boom een betekenis toegekend die veelal naar deze bemiddelende rol verwijst. De wereldboom of levensboom, in de Noordse mythologie Yggdrasil genoemd, verbindt als ‘as van de wereld’ (axis mundi) drie werelden: hemel, aarde en onderwereld. Yggdrasil komen we vaak tegen in het werk van de Duitse schilder Anselm Kiefer. In 1969 beeldde hij zichzelf af als wereldas in een werk dat Yggdrasil heet.

Een ander element in bomenmythen van vrijwel alle volkeren is de identificatie met de mens, zoals de beroemde metamorfose van de nimf Dafne in een laurierboom. Moderne en hedendaagse kunstenaars haken in op deze identificatie. De eind 19e eeuwse schilders Van Gogh en Odilon Redon lijken hun bomen van een ziel te voorzien. In onze tijd schildert Armando ‘schuldige bomen’ en confronteert Giuseppe Penone ons met de jonge boom die hij bloot legt in de oude.